Magie

Dit blog is geschreven in opdracht van Optimaal Zorg.

Steeds meer mensen krijgen te maken met dementie; een bijzonder heftige aandoening die het leven van alle betrokkenen op z’n kop zet. Mensen die lijden aan dementie moeten leren leven met het besef dat alles wat voorheen vanzelfsprekend was, dat nooit meer zal zijn en dat alles alleen maar minder wordt. Maar ook de omgeving moet er mee dealen. Een ingewikkeld, confronterend en verdrietig proces voor alles en iedereen. 

Het geheugen blijkt soms een grillige metgezel voor allen die te maken krijgen met dementie. Gelukkig leren we steeds meer over hoe we mensen met dementie en hun omgeving ondanks alles toch nog mooie herinneringen kunnen laten maken. Bijvoorbeeld met muziek dat herinneringen tot leven brengt en de ziel vervult met vreugde. 

Overal in verpleeg- en verzorgingshuizen vinden onder invloed van muziek geregeld kleine wonderen plaats: mensen met dementie worden weer levendig en sprankelend als ze muziek horen uit hun jonge jaren. Voor hen een hele mooie ervaring. Hartverwarmend voor hun omgeving die via de muziek toch weer contact kunnen maken met hun dierbare. Wat voorheen door de dementie onmogelijk leek. 

Een van hen is mevrouw Janna; een oudere dame die meestal stil en teruggetrokken in een stoel zit. Helemaal in haarzelf gekeerd. Haar ogen lijken doorgaans verloren in een mist van verwarring. Maar zodra de eerste noten van een liedje uit haar tienerjaren worden afgespeeld, verandert ze. Ze komt tot leven. Een blik van herkenning verzacht haar schijnbaar bevroren gelaat. Haar voeten beginnen te tikken en na enige tijd begint ze mee te zingen. Eerst zachtjes en uiteindelijk luidkeels. Dat is de kracht van muziek: het vermogen om geheugenpoorten te openen die anders verborgen blijven.

Het muzikale geheugen is een van de laatste plekken in de hersenen die vertrekken bij mensen met dementie. Daardoor heeft muziek van vroeger een positieve invloed op de stemming en geeft het een mooie manier om werkelijk contact te maken met iemand met wie dat anderszins onmogelijk is.

Terwijl een melodie uit lang vervlogen tijden weerklinkt, zie je mensen met dementie bijna letterlijk terugreizen naar hun jeugdjaren. De muziek transporteert hen als het ware naar een tijdperk vol levendige herinneringen aan dansavonden, verliefdheden en zorgeloze dagen onder de warme zon. Ze worden meegenomen op een magische reis die hen brengt naar vervlogen tijden, waar ze hun jeugdige zelf weer kunnen ervaren. 

Het is moeilijk om niet geraakt te worden door de glimlach op het gezicht van mensen met dementie wanneer ze luisteren naar hun favoriete muziek. De drukkende last van hun ziekte lijkt even te verdwijnen in de betovering van de klanken die ze horen. Ze bloeien op, terwijl ze zich even net als vroeger voelen. Niet zelden wordt er meegezongen en/of gaan de voetjes van de vloer. Een kostbaar moment. Geweldig voor de mens met dementie, maar zeker ook bijzonder ontroerend voor zijn of haar omgeving. 

In veel verpleeg- en verzorgingshuizen worden allerlei speciale muzieksessies georganiseerd die het welzijn van mensen met dementie bevorderen. Zo ook in het huis van mevrouw Janna. “Het is zo bijzonder om mee te maken”, vertelt haar dochter. “Zodra ze haar muziek hoort, verandert ze van een verdroogd plantje dat dorstig over de rand van de pot hangt in enkele minuten in de vrolijk zingende en dansende mama die we herkennen van vroeger. Je moet het zien om het te kunnen geloven”.  

Professionele muziektherapeuten en muzikale vrijwilligers maken in allerlei programma’s gebruik van herkenbare melodieën om oude herinneringen naar boven te halen. Dat brengt niet alleen vreugde, maar heeft ook therapeutische voordelen. Muziek bevordert communicatie, vermindert gevoelens van angst en depressie, en verbetert het algehele welbevinden van bewoners. 

“Mijn moeder is echt veel rustiger geworden sinds ze muziektherapie krijgt”, zegt de dochter van mevrouw Janna. “En we passen het ook toe als we bij haar op bezoek zijn. Praten doen we niet meer, want dan komt er niets terug. Maar zingen en dansen gaat nog prima. Dat is superfijn om mee te maken en maakt het hele proces een stuk beter te dragen en te accepteren”.

In een wereld waar herinneringen voortdurend vervagen en de verwarring groeit, blijft muziek een trouwe metgezel voor mensen met dementie en hun omgeving. Het brengt vreugde, warmte en helpt hen zichzelf even te verliezen in een stroom van blijheid. Zelfs als woorden zijn vergeten, is de impact van muziek blijvend.

Dus, laten we de magie van muziek verspreiden. Neem de tijd om samen met iemand met dementie naar zijn of haar muziek te luisteren, om te genieten van hun energie en vreugde terwijl ze vervlogen tijden herbeleven. Het is een klein gebaar met een enorme impact. Een herinnering dat muziek niet alleen geluid is, maar de sleutel tot ons hart en onze ziel, wat de toekomst ook brengen moge.